بررسي ميزان تمايل به ازدواج در دانشجويان دانشگاه يزد

طرح مسئله: هدف كلي از انجام اين پژوهش، بررسي ميزان تمايل به ازدواج در دانشجويان دانشگاه یزد بود.
چارچوب نظری: با توجه به اهمیت مسئله¬ی تشکیل خانواده و کمرنگ شدن این امر مقدس در جامعه¬ی امروزی بر آن شدیم تا میزان تمایل به ازدواج را در بین جمعیت تحصیلکرده بررسی نمائیم.
روش¬: پژوهش از نوع پیمایشی بوده است. جامعة آماري شامل كلية دانشجويان دختر و پسر دانشكدة علوم انساني دانشگاه يزد بود که از بین آنها 200 دانشجو (67 دانشجوي پسر و 133 دانشجوي دختر) به روش نمونه¬گیری تصادفي ساده انتخاب شدند.
یافته¬ها: با استفاده از آزمون تی نمره¬ی تمایل به ازدواج دانشجویان دانشگاه یزد کمتر از نمره¬ی معیار شد، اما به طور کلی دانشجویان دختر تمایل بیشتری به ازدواج نشان دادند (03/0 p< ).
نتایج: به طور كلي دانشجويان دانشكده¬ی علوم انساني دانشگاه یزد، تمایل بالایی نسبت به ازدواج نشان ندادند، اما در بررسي ميزان تمايل به ازدواج در دانشجويان دختر و پسر مشخص گرديد که دختران بيشتر از پسران به ازدواج تمايل دارند.

كليد واژه¬ها: ازدواج، تمايل به ازدواج، دانشجویان

مقدمه

از آنجا که در جوامع امروزی، ازدواج و همسر گزيني به شدت در حال تغییر و تحول است، این امر هم براي متفكرين و جامعه¬شناسان و هم براي افراد عادي به عنوان یک مسئله¬ی قابل بررسی مطرح مي¬شود. از اين رو تعاريف متعددي براي آن آورده شده است:
“ازدواج عبارت است از تشكيل و ادامه¬ي زندگي دائمي زناشويي، بين زن و مرد كه از طريق پيوند قانوني و مشروع برقرار مي¬گردد (مهدوی،47:1377).
ازدواج در آغاز جواني، بيش از ساير ازدواجها، انگيزه¬هاي زوجين را تحت تأثير قرار مي¬دهد؛ چرا كه جواني دوره¬ي مهم و بي¬نظيري در زندگي است كه فرد خود را قادر مي¬بيند به چالشهاي زندگي پاسخ دهد (محموديان و ديگران، 134:1387). اما دل مشغولی و نگرانی جوانان نسبت به آینده¬ی زندگی و به تأخیر افتادن ازدواج آنان، که معمولاً با صرف نظر از مسئله¬ی مسکن و اشتغال، ناشی از نداشتن شناخت لازم دختر یا پسر نسبت به طرف مقابل است از یک سو و خطر انحراف اخلاق جنسی از سوی دیگر، ما را برانگیخت تا در زمینه¬ی ازدواج و علل و عوامل تمایل و یا عدم تمایل به این امر مقدس دست به پژوهش بزنیم.

1)    پیشینه ی مطالعه

يكي از پديده¬هاي ناخوشايند اجتماعي در سطح جهاني به تأخير افتادن ازدواج و به دنبال آن كاهش آمار ازدواج مي¬باشد، در ايران نيز طي سال¬هاي اخير با روندي فزاينده شاهد چنين پديده¬اي بوده¬ايم (سازمان ملي جوانان،49:1381).
در خصوص كاهش آمار ازدواج و افزايش سن ازدواج، گروهي از تحقيقات به دنبال بررسي و توصيف موانع ازدواج و گروهي از تحقيقات به دنبال تبيين علل كاهش تمايل به ازدواج هستند. به عنوان مثال آمارها نشان مي¬دهد كه آمار طلاق تنها در تهران در سالهاي اخير به طور وحشتناكي بالا رفته است، اين در حالي است كه با وجود افزايش جمعيت، آمار ازدواج تهران كاهش يافته است (حيدري و ديگران،1383).
علت مهم در تأخیر ازدواج، فقدان شناخت دقیق و کافی طرفین از یکدیگر است که در قالب مانعی کاذب به نام “مهریه¬ی سنگین” بروز می¬کند و به همین سبب در حالیکه بعضی از جوانان یکی از موانع اصلی ازدواج را افزایش مهریه می¬دانند، خانواده¬ی دختر آن را به عنوان پشتوانه¬ای جهت کاهش نگرانی در مورد آینده تلقی می¬نمایند (رفیعی موحد، 1380: 18). لازمه¬ی این امر دستیابی به شناخت دقیق طرفین در زمانی طولانی¬تر و در نظر گرفتن همه¬ی جوانب ازدواج می¬باشد نه اینکه تنها به مشکلات و موانع احتمالی آن توجه شود. پژوهش روشن در سال 1385 با عنوان “بررسي موانع و مشكلات ازدواج در دانشگاه تهران” نشان داد، 84% از دانشجويان بالا بودن هزينه¬هاي ازدواج، 61% ترس از آينده¬ي مبهم، 54% ترس از بچه¬دار شدن در حين تحصيل و 37% ترس از قبول مسئوليت را به عنوان مشكلات ازدواج و همچنين 79% از دختران دانشجو پيدا نكردن همه¬ي ايده¬الها، 74% ترس از آينده¬ي مبهم، 72% مشكلات مربوط به اعتقادات و 79% عدم آشنايي و شناخت ويژگي¬هاي شخص مورد نظر از جمله موانع ازدواج بودند (به نقل از ميداني، 1388). در پژوهش باركو (Barco) (1999)، مرداني كه از لحاظ مالي بيشتر تأمين هستند بيشتر از مرداني كه حقوق متوسطي به دست مي¬آورند احتمال دارد كه ازدواج كنند.
گزارش¬هايي از اين نوع زنگ خطري است براي همه است كه لزوم اقدامات پيشگيرانه را صد چندان مي¬كند چرا که اگر قرار باشد جوانی که قصد ازدواج دارد با این موانع رو به رو شود ناامید شده و هرگز تن به ازدواج نخواهد داد و در نتیجه عواقب ناخوشایندی در پی آن خواهد آمد. به عنوان مثال، فتحي آشتياني و احمدي (1378) در بررسي عوامل محدود كننده و موانع موجود در ازدواج، نشان دادند كه هرچند 83/76% دانشجويان تمايل به ازدواج دارند و ليكن نگراني از آينده¬ي زندگي، عدم توانايي در انتخاب مناسب و ترديد در تصميم¬گيري مهمترين نگرانيهاي آنها را تشكيل مي¬دهد و مشكلات مالي، نامشخص بودن آينده¬ی شغلي، تحصيلي و محل سكونت مهمترين مشکلات در راه ازدواج محسوب مي¬شوند كه اين موانع به طور معناداري از طرف دانشجويان پسر بيشتر مطرح مي¬شود و در دانشجويان دختر، ناتواني در تصميم¬گيري به طور معناداري بيشتر است (حيدري و ديگران، 1383). این مسئله ناشی از این است که با ازدواج بار اقتصادی خانواده بر دوش مرد گذاشته می¬شود، اما دختران بیشتر به جنبه¬های عاطفی مسئله توجه دارند و از این نظر در تصمیم گیری مردد می¬مانند.
در اروپا، طبق تحقیقی که که بر روی همخانه¬هایی که با هم ازدواج نکرده¬اند صورت گرفت مشخص گردید که مردان به چندین دلیل، از علاقه¬اشان به دخالت در تربیت فرزندان گرفته تا ترس از تکذیب پدریشان از سوی مؤسسات سوئیسی به ازدواج تمایل دارند Jean & Valerie, 2010)).
از آنجا که شناخت علایق یا رغبت¬های فرد، درک مهمترین بخش شخصیت اوست آگاهی از آنها می¬تواند تعیین کننده¬ی رفتار باشد. بنابراین در گام اول باید هر فرد از علایق و تمایلات خود شناخت کافی به دست آورد.

2)    چارچوب نظری

هدف كلي از انجام اين پژوهش، بررسي ميزان تمايل به ازدواج و بررسي تفاوت ميزان تمايل به ازدواج در دانشجويان دختر و پسر دانشکده¬ی علوم انسانی دانشگاه یزد بود.
در این پژوهش فرضیه¬های زیر مورد بررسی و آزمون قرار گرفتند.
1-    میزان تمایل به ازدواج در دانشجویان دانشکده¬ی علوم انسانی دانشگاه یزد بالاست.
2-    میزان تمایل به ازدواج در دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر است.

3)    روش مطالعه

1-3) نوع مطالعه
مطالعه¬ی حاضر، به لحاظ اجرا از نوع پیمایشی است. ضمن آن که برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و مروری بر تحقیقات پیشین از روش کتابخانه¬ای (اسنادی) نیز بهره گرفته شده است.
2-3) جامعه، نمونه و روش نمونه¬گیری
جامعه¬ی آماری این پژوهش شامل کلیه¬ی دانشجویان دختر و پسر دانشکده¬ی علوم انسانی دانشگاه یزد بود. از این جامعه¬ی آماری تعداد 200 دانشجو که شامل 67 دانشجوی پسر و 133 دانشجوی دختر بودند به روش نمونه¬گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
3-3) ابزار مطالعه
در این پژوهش از “پرسشنامه¬ی رغبت¬سنج ازدواج، نسخه¬ی دانشجویی” (پرساد) که توسط حیدری، مظاهری و پوراعتماد در سال 1383 ساخته شده است استفاده شد. این پرسشنامه دارای 24 سؤال شامل 23 سؤال 5 گزینه¬ای از نوع لیکرت و یک سؤال در انتهای آن به منظور دست یافتن به “سن طلایی ازدواج” می¬باشد. روایی محتوای این آزمون از طریق اجرای آزمایشی و نظرخواهی از پاسخ¬دهندگان و 5 نفر از اساتید روانشناسی تأیید شده است و اعتبار آن از طریق آزمون – آزمون مجدد (77/0r=) و همسانی درونی آلفای کرونباخ (آلفا=92/0) محاسبه گردیده است (حيدري و ديگران، 1383).
4-3) روش تجزیه و تحلیل داده¬ها
داده¬ها توسط نرم¬افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای آزمون فرضیات از آزمون¬های تی حالت اول و دوم و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شده است.

4)    یافته های پژوهش

در این بخش یافته¬های توصیفی و یافته¬های مربوط به فرضیه¬های پژوهش ذکر می¬شوند.
1-4) یافته¬های توصیفی
این بخش شامل توصیف ویژگیهای مربوط به متغیر سن و جنسیت آزمودنی¬ها می¬باشد.میانگین سنی آزمودنی¬ها 08/20 با دامنه¬ی 18 تا 29 سال بود.
بیشترین آزمودنی¬ها را دختران تشکیل می¬دادند که شامل 67% کل آزمودنی¬ها بودند.
2-4) یافته¬های مربوط به فرضیه¬های پژوهش
یافته¬های جدول شماره 1 مربوط به فرضیه¬ی اول می¬باشد که عبارت است از:
میزان تمایل به ازدواج در دانشجویان دانشکده¬ی علوم انسانی دانشگاه یزد بالاست.
با توجه به این مطلب که اگر نمره¬ی کل پاسخ آزمودنی¬ها بالاتر از 80 شود رغبت به ازدواج آنها زیاد است، این فرضیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با استفاده از آزمون t حالت اول مشخص گردید تمایل به ازدواج در دانشجویان دانشکده¬ی علوم انسانی دانشگاه یزد بالا نیست (05/0>p، 8/9=t).
جدول 1- نتایج تحلیل آزمون t حالت اول برای میزان تمایل به ازدواج دانشجویان
ارزش آزمون=80
تعداد    میانگین    انحراف معیار    مقدار t    درجه آزادی    سطح معناداری
199    48/87    76/10    8/9    198    0001/0
***
0001/0>P***
جدول شماره 2 یافته¬های مربوط به فرضیه¬ی دوم پژوهش را ارائه می¬دهد:
میزان تمایل به ازدواج در دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر است.
با استفاده از آزمون t برای گروه¬های مستقل فرضیه¬ی دوم مورد تأیید واقع شد، بدین معنا که دانشجویان دختر تمایل بیشتری به ازدواج نسبت به دانشجویان پسر داشتند (03/0=p، 61/2-=t).
جدول 2- نتایج تحلیل آزمون t برای گروههای مستقل برای بررسی تفاوت میزان تمایل به ازدواج در دانشجویان دختر و پسر

متغیر    
تعداد

میانگین    
انحراف معیار    
درجه آزادی    
مقدار t    
سطح معناداری
دختر    133    86/88    73/8
197    61/2-    03/0***
پسر    66    69/84    63/13

05/0>p***

5)    بحث و نتیجه گیری

در رابطه با فرضیه¬ی اول نتایج پژوهش چنین نشان داد که تمایل به ازدواج در دانشجویان دانشکده¬ی علوم انسانی دانشگاه یزد بالا نیست. این نتیجه می¬تواند ناشی از مشکلات و موانعی که امروزه به ویژه از نظر اقتصادی، بر سر راه بسیاری از جوانان قرار دارد باشد. علاوه بر این باید زمینه¬های هر چه بیشتر شناخت طرفین فراهم باشد تا بتوانند با درک متقابل و شناخت خصوصیات فردی و در نظر گرفتن اولویت¬ها تصمیم بهتری اتخاذ کنند که در غیر این صورت با کاهش آمار ازدواج، فساد و تباهی، جامعه را در بر خواهد گرفت. با توجه به نتایج بررسی مقایسه¬ای میزان تمایل به ازدواج در دانشجویان دختر و پسر، دختران نسبت به پسران تمایل بیشتری به ازدواج نشان دادند، که این مسئله نیز به فرهنگ ایرانی و سن پایین¬تر دختران نسبت به پسران در هنگام ازدواج  بر می¬گردد. نتایج این فرضیه همسو با پژوهش اینجلیس و گرین گلاس (1989) می¬باشد که نشان داد زنان، انگیزه¬ی قویتری برای ازدواج نسبت به مردان دارند هر چند که این انگیزه در زنان با سن بالاتر از 26 سال کمتر از مردان است. این نتیجه می¬تواند بیانگر رابطه¬ی افزایش سن با کاهش تمایل به ازدواج باشد. ممکن است یکی از دلایل انگیزه¬ی بیشتر دختران نسبت به ازدواج این باشد که آنان نسبت به پسران فشار اقتصادی کمتری را در این زمینه متحمل می¬شوند. بنابراین باید تحقیقات بیشتری در زمینه¬ی سبب شناسی عدم تمایل به ازدواج و یا پایین بودن میزان تمایل به ازدواج در گروه¬های وسیع¬تر و همه¬ی اقشار جامعه صورت گیرد تا بتوان راهکارهای مناسبی برای آن اتخاذ کرد.

منابع

– حيدري، محمود؛ مظاهري، محمدعلي و پور اعتماد، حميدرضا. (1383)، ساخت و هنجاريابي پرسشنامه رغبت¬سنج ازدواج، نسخه دانشجويي (پرساد)، مجله روان¬شناسي، سال هشتم، شماره 3.
– رفيعي موحد، مهدي. (1380)، طلوع آشنايي: اهميت و مراحل آشنايي پيش از ازدواج، قم: بوستان كتاب قم، چاپ دوم.
– سازمان ملی جوانان. (1381)، بررسی وضعیت طلاق جوانان، تهران: مؤسسه¬ی فرهنگی اهل قلم.
– محموديان، حسين و ديگران. (1387)، دانش خانواده، تهران: سمت، مركز تحقيق و توسعه¬ي علوم انساني، چاپ دهم.
– مهدوي، محمد صادق. (1377)، بررسي تطبيقي تغييرات ازدواج، تهران: مركز چاپ و انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي، چاپ اول.
– ميرمحمد صادقي، مهدي. (1383)، درباره¬ي ازدواج (آموزش پيش از ازدواج)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
– ميداني، مرضيه. (1388)، بررسي ابعاد عشق¬ورزي در نامزدهاي رسمي و غيررسمي استان يزد، پايان¬نامه كارشناسي روان¬شناسي عمومي، دانشگاه يزد.
– Barco, Torri (1999). For Love or Money, Psychology Today; Vol 32, Iss 5,
P 13, 1/4 P.
– Jean- Marie Le Goff, Valerie- Anne Ryser (2010). Meaning of Marriage for Men During Their Transition to Fatherhood, Marriage & Family Review, Vol 45, Iss 1/2, Pg 107.