آموزش پیش از ازدواج

(pre – marriage education )

ازدواج يك فرآيند مهم طبيعي در زندگي انسانهاست و درهمه زمانها و كليه فرهنگها به شكلهاي مختلفي وجود داشته است

خداوند ازدواج را مايه آرامش انسان قرار داده است . بنابراين يك پيوند طبيعي و فطري است . در ازدواج عواطف پاك و لطيف انساني همچون دوست داشتن ، عشق ، صميميت ، نشاط ،سرزندگي ، اميد و … نقش اساسي دارند . اگر اين پيوند انساني به روش درست و در مسير واقعي انجام گيرد مايه ي سلامت ، نشاط و رضايتمندي از زندگي خواهد بود و در غير اين صورت ممكن است فرد و خانواده را با آسيبهاي جدي مواجه كند .

امروزه آموزش و مشاوره قبل از ازدواج امري ضروري و اجتناب نا پذير مي باشد . اين آموزشها به جوانان كمك مي كند تا آمادگي هاي لازم را براي زندگي مشترك كسب كنند . در انتخاب همسر تصميمات درستي اتخاذ نمايند و از مهارتهاي كافي براي زندگي برخوردار شوند .

افزايش توانمنديهاي جوانان در برخورد با آسيبهاي اجتماعي سبب مي شودتا ازدواج به عنوان يك فرآيند در مسير مشكلات زندگي طراوت خود را از دست ندهد و افراد همچنان با رضايتمندي و خشنودي زندگي كنند در چنين شرايطي طبيعتاً جوي مطلوب براي تولد و پرورش فرزندان فراهم مي گردد .

آيا ازدواج نياز به آموزش دارد؟

ازدواج يكي از مهمترين تصميمات تمام زندگي است . اجداد و نياكان ما هم در اين مورد آموزش مي ديده اند كه اين آموزشها از طريق ارتباطات چهره به چهره و با مشاهدات آداب و رسوم صورت مي گرفت .

اما امروزه با پيشرفت تكنولوژي و تغييرات جامعه و از بين رفتن شكل سنتي ، افزايش ميزان اختلافات خانوادگي و متأسفانه افزايش آمار طلاق ، بحث آموزش نياز غير قابل انكار نسل فعلي است .

 

 

 

                                          آشنایی

                                        

آشنايي اولين گام براي ازدواج است

محاسن آشنايي:

ما در اين دوران به تفاوت هاي خود با ديگران و بلاعكس آگاه شده و متوجه مي شويم كه از چه اموري خوشمان مي آيد و از چه اموري بدمان مي آيد ، از سوي ديگر در اين دوران فرصت هايي پيش مي آيد كه ما بتوانيم مهارتهاي ارتباطي خود را بالا ببريم

 

محدوديت هاي آشنايي :

از جمله محدوديت هاي اين دوران :

1-   تلاش طرفين جهت بيان جنبه هاي مثبت خود مي باشد ، كه باعث مي شود تصوير تحريف شده اي از يكديگر بدست آيد كه بعدها در روابط زناشويي تأثيرات منفي بر جاي مي گذارد .

2-       كوتاهي و قصور در بيان مواجهه موضوعات و مسائل مشترك در زمان آشنايي .

3-       دور شدن از دوستان و فعاليت هاي معمول روزمره

4-       آشنايي در صورتي كه بدون حد و مرز باشد آمادگي هر دو نفر براي ازدواج تضعيف مي شود .

 

 

 در فرايند آشنايي چند اشتباه بزرگ ممكن است رخ دهد :

 

1-      سؤالات كافي نمي پرسيم و يا بنا به دلايلي از پرسيدن آت صرف نظر مي كنيم .

2-       علايم هشدار دهنده را كه حاكي از مشكلات بالقوه هستند ناديده مي گيريم .

3-        سازش هاي عجولانه و زود هنگام ، انجام مي دهيم .

4-       تسليم زرق و برق هاي مادي و ظاهري مي شويم .

5-       تعهد را مقدم بر تفاهم مي دانيم .

6-       باور با اين كه او را تغيير خواهيم داد .

7-       تفاهم را بر علاقه و محبت مقدم مي دانيم .

 

راهكارها :

        آشنايي با نظارت خانواده همراه باشد .

         زمان آشنايي حد و مرز مشخصي داشته باشد .

         اعتقاد به اين جمله كه هر آشنايي الزاماً به ازدواج منجر نمي شود .

         آشنايي با هدف خاصي آغاز مي شود .

         روابط اين دوران چارچوب معيني داشته باشد .

         قبل از آشنايي نياز به كسب اطلاعات كافي و كلي از منابع موثق است .

 

 

 

 

                                         عشق

                                     

پويايي و لذت زندگي، به عشق، علاقه و محبت بستگي دارد 

عشق به زندگي سرد و پژمرده ، روح تازه اي و انسان را به داشتن يك كانون گرم خانواده اميدوار مي سازد .

  

تسهيل كننده هاي عشق :

عشق در برخي از زمانها ، موقعيتها وشرايط راحتتر به سراغ آدمي مي آيد و گو اينكه آدمي آماده پذيرش عشق است . اين عوامل عبارتند از :

1-  عوامل عمومي :

آشنايي : گذرندن وقت با هم

خصوصيات مثبت : ظاهر

شباهتها : نگرشهاي مشابه

دوستي متقابل

2-  عوامل موقعيتي :

غير معمول بودن موقعيت

برانگيختگي فيزيولوژيك

انزوا از ديگران و تنها بودن

 

3- عوامل فردي :

 خصوصيات فردي : چشمها ، صدا ، چهره و …

آمادگي فردي : براي ورود به ارتباط

  

خصوصيات فرد عاشق :

1-      آرزوي محبت از جانب او آرزوي يكي شدن و پيوند با او .

2-      افكار ناخوانده ، وسواس فكري و اشتغال ذهني دائم .

3-      پاسخهاي رواني – جسماني بي ثبات مثل سرخوشي .

4-      تمركز عشق بر يك نفر و احساس ناتواني در عشق ورزيدن به فردي ديگر در همان زمان.

 

افسانه هايي درباره عشق :

1-      عشق بر همه ي مشكلات غلبه خواهد كرد .

2-      عشق همه نيازهاي ما را درك و برآورده مي سازد .

3-      عشق يعني اكسير .

  عشق يعني صداي فاصله

 

 

         

                                     

انتخاب همسر

افزايش دانش درباره « ارتباط » ، « خانواده » و « ازدواج » به  ما كمك مي كند تا انتخاب بهتري داشته باشيم و كيفيت با همسرمان را بهبود بخشيم .

 

دلايل درست ازدواج :

1-                  هم صحبت و همراه

2-                  عشق و صميميت

3-                  شريك حمايت كننده

4-                  پاسخ به نياز جنسي و دوري از انحراف

5-                  صداقت

6-                  والد شدن

 

دلايل نادرست ازدواج :

1-                  شورش عليه والدين

2-                  بدست آوردن آزادي

3-                  ازدواج اجباري

4-                  فشار خانواده و اجتماع

5-                  فرار از تنهايي

6-                  دليل اقتصادي

 

  چه كساني براي ازدواج مناسب نيستند‌ :

1-                  افراد معتاد

2-                  افرادي كه مسئوليت زندگي خود را به عهده نمي گيرند .

3-                  افرادي كه به سرعت و به شدت خشمگين مي شوند .

4-                   افرادي كه ديگران را كنترل مي كنند .

5-                   كساني كه استقلال مالي ندارند

6-                  افرادي كه اختلالات رواني دارند ( دائماً سوء ظن دارند و با ارائه دلايل منطقي باز هم شك و ترديد دارند )

 

چه نوع روابطي براي ازدواج مناسب نيست :

1-       به دليل چند ويژگي خاص شيفته فرد مقابل شده ايد .

2-        فقط در يك مورد با هم تفاهم داريد .

3-        از روي سركشي و لجاجت با خانواده ، همسر خود را انتخاب كرده ايد .

4-        رابطه عاري از صداقت

5-        رابطه اينترنتي

6-        رابطه ناشي از ترحم و دلسوزي

 

علائم هشدار دهنده در ازدواج :

1-          پيشينه همسران به طور معنا داري متفاوت باشد .

2-          آرزوي دور شدن از يك نفر در خانواده پدري عاملي براي ازدواج باشد .

3-           ازدواج قبل از سن 20 سالگي

4-          زن وشوهر از جمع خواهر و برادري ناسازگار برخاسته باشند .

 

ملاكهاي ازدواج موفق :

1-                  قبل از ازدواج هر دو نفر بايد مستقل و پخته باشند .

2-                  هر دو نفر به همان اندازه كه ديگري را دوست دارند خودشان را هم دوست داشته باشند .

3-                  هر دو نفر بتوانند در تنهايي همانگونه لذت ببرند كه وقتي با هم هستند .

4-                   هر دو نفر از خود آگاه باشند و خود را بشناسند .

5-                  هر دو نفر بتوانند نظرات و خواسته هاي خود را قاطعانه بيان كنند .

 

 

                                        نامزدی

                                        

دوره اي كه با وعده ازدواج شروع  و با عقد رسمي پايان مي پذيرد و حداقل خانواده هاي اصلي دختر و پسر از آن آگاه هستند  

كاركردهاي عمده دوران نامزدي :

        عميق تر شدن آشنايي

         آمادگي براي ورود به زندگي مشترك .

         پذيرفتن نامزد به عنوان همسر و قطعيت در تصميم گيري .

  

ترس از نامزدي ريشه در چندين تأكيد فرهنگي

و چندين ترس فرهنگي دارد.

 

 تأكيدها :

تأكيد بر تقدير و سرنوشت

تأكيد بر ازدواج به هر قيمتي

تأكيد بر تعجيل در ازدواج

 

ترس ها :

 ترس از جدايي

ترس از سوءاستفاده جنسي

ترس از خطا و اشتباه

ترس از فرصتها

ترس از عدم قطعيت

 

توصيه هاي دوران نامزدي :

 

        همراه با صيغه محرميت باشد .

        با رفت و آمدهاي خانوادگي توأم باشد .

        زمان آن كمتر از شش ماه و بيشتر از سه سال نباشد .

        قرار نامزدي كاملاً شخصي  و بين خانواده دو طرف باشد .

        عدم افراط در هديه دادنها .

        آگاهي جوانان به خصوص دختران در خصوص نحوه ارتباط و حيطه آن و پرهيز از سوءاستفاده  جنسي .

 

 

 

    

                               

مهریه، جهیزیه و جشن ازدواج

جهيزيه

        مقداري وسايل كه براي شروع يك زندگي معمولي مورد نياز است .

        براي اطرافيان به نمايش گذاشته نشود .

        تهيه سياهه جهيزيه .

        شراكت زوجين و خانواده ايشان در تأمين و فراهم نمودن امكانات اساسي و ضروري زندگي .

        تعديل توقعات خانواده ها .

        ناديده گرفتن آداب و رسوم غلط و دست و پا گير .

        متناسب با وضعيت اقتصادي خانواده تا زمينه ساز فشار اقتصادي نگردد .

        جهيزيه در حدي باشد كه زمينه تلاش را از زوجين سلب نكند .

 

مهريه

 

    ضرورت وجود مهريه به جهت دستور شروع مقدس اسلام ضمانتي براي زندگي زن است از آنجايي كه مهريه عندالمطالبه است ديني است بر گردن مرد مي بايست متناسب با تمكن مالي او باشد .

         تعيين مهريه با مشاركت زوجين و خانواده ايشان باشد .

         معقول و منطقي باشد .

         براساس عدم اعتقاد به اين موضوع كه مهريه مانع جدايي است .

        مهريه سنگين بر دوش مرد تأثيرات رواني منفي دارد  و زمينه ساز اختلاف است .

        مهريه معقول محبت را افزايش مي دهد .

        در صورت عدم توانايي مرد جهت پرداخت مهريه اولين دروغ زندگي آغاز مي شود .

 

 

جشن ازدواج

        جشن ازدواج لازم است به دليل خاطره خوشايندي كه براي زوجين و اطرافيان خواهد داشت .

         برگزاري هزينه جشن متناسب با توان مالي خانواده .

         مشاركت خانواده طرفين در هزينه ها نه فقط بر دوش يك خانواده باشد .

         چگونگي و نحوه برگززاري جشن با توافق طرفين و خانواده ها باشد .

         جلوگيري و پرهيز از تجمل گرايي و تاكيد در برگزاري ساده آن .

         پرهيز از چشم و هم چشمي .

         محدود كردن تعداد مجالس .

         جلوگيري از باورهاي غلط – قومي و فرهنگي در زمينه نحوه جشن .

 

    

                               

  مسائل حقوقی افراد در آستانه ازدواج

 

1-     حقوق چيست ؟

از مجموعه قواعدي كه به لحاظ مصلحت اجتماع و به منظور تنظيم روابط بين افراد وضع گرديده و براي آن ضمانت اجرايي در نظر گرفته شده است . حقوق در اين معنا مترادف با كلمه قانون است .

 

2-     لزوم آموزش مسايل حقوقي در آستانه ازدواج :

كسب اطلاعات حقوقي براي هر دو فرد جامعه ضروري ترين موضوعات است . دانش حقوق باعث ايجاد آرامش و ايمني در فرد و پيشگيري از بروز اختلاف ، درگيري و جرم در جامعه مي شود . از سوي ديگر ازدواج يكي از مهم ترين رويدادهاي زندگي هر فرد با ابعاد زيستي ، رواني ، اجتماعي و حقوقي است . لذا هر فرد بايد با اطلاعات كافي حقوقي اقدام به ازدواج نمايد . اطلاعات حقوقي باعث شكل گيري يك ازدواج حساب شده ، منطقي و مستحكم و پيشگيري كننده از بروز اختلاف و طلاق بين زوجها مي شود .

 

 

3-     لزوم بررسي هاي اوليه

زماني يك دختر وپسر يا زن و مرد با يكديگر آشنا مي شوند بايد خيلي سريع اطلاعات مختصر و كافي از يكديگر به دست آورند و سپس اقدام به كارهايي باعث استمرار رابطه است مثل دادن شماره تلفن ثابت ، آدرس دقيق و مشخصات خانواده به يكديگر نمايند . چون در برخي موارد همين آشنايي يا عشق يا عشق هاي اوليه كه اصلاً نبايد شكل مي گرفته ، منجر به مزاحمتهاي طولاني و لاعلاج شده است .متأسفانه در بيشتر اين آشنايي هاي اوليه پسر يا مرد به عنوان خواستگار ، عاشق دلباخته و فدايي دختر يا زن وارد عمل مي شود و او را در روياي ازدواج فرو مي برد و در اثر عدم شناسايي به موقع مشكلات شروع مي شود .

 

4-     براي تشكيل زندگي و بقاي خانواده و تدوام آن دانستن امور و مسائل زير ضرورت دارد :

1-      نامزدي

2-      سن ازدواج

3-      رضايت طرفين

4-      شروط ضمن عقد ازدواج

5-      تعدد زوجين

6-      نكاح

7-      اذن ولي در ازدواج دختر

8-      مهريه

9-      تدليس

 

5-     نامزدي :

نامزدي يك امر قطعي نمي باشد بلكه به منزله وعده ازدواج است و وعده ازدواج ايجاد رابطه زناشويي كه در قانون مدني به آن علقه زوجيت مي گويند نمي نمايد كه قانون مدني در ماده ( 1035 ) چنين مي گويد :

وعده ازدواج ايجاد علقه زوجيت نمي كند اگر چه تمام يا قسمتي از مهريه كه بين طرفين براي موقع ازدواج مقرر گرديده است پرداخت شده باشد . بنابراين هر يك از زن يا مرد مادام كه عقد نكاح جاري نشده ، مي تواند از وصلت امتناع كند و طرف ديگر نمي تواند به هيچ وجه او را مجبور به ازدواج كرده يا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتي نمايد .

 

6-     سن ازدواج :

 

چون در ازدواج ، زن وشوهر بايد براي ايفاء وظايف زناشويي شايستگي و توانايي جسمي لازم را داشته باشند ، تا به سلامتي رواني آنها لطمه وارد نگردد . لذا هر يك از زوجين بايد به سن بلوغ رسيده باشند . نكاح هر يك از زوجين قبل از سن بلوغ ممنوع است به همين جهت در قانون مدني ماده 1041 چنين مي گويد :

« عقد نكاح دختر قبل از رسيدن به سن 13 سال تمام شمسي و پسر قبل از رسيدن به سن 15 سال شمسي منوط به اذن ولي به شرط رعايت مصلحت با تشخيص دادگاه صالح »

 

7-     رضايت در نكاح ( عقد ) :

نكاح نيز مانند عقود ديگر از توافق قصد و رضاي طرفين به وجود مي آيد و اين قصد و رضا در قانون مدني ذكر شده است : « ماده 1062 – نكاح واقع مي شود به ايجاب قبول به لفظي صريحاً دلالت بر قصد ازدواج نمايد » اگر عقدي واقع شده باشد و يكي از طرفين عقد يا هر دو رضايت نداشته باشند عقد ازدواج باطل نيست بلكه غيرنافذ است .

 

 

نویسندگان:

عشرت کریمی افشار

فرشته تراشی

غلامرضا حسینی فخر