توان پیش بینی سبک هویت بر اساس اعتیاد به اینترنت در جوانان شهر کرمان

توان پیش بینی سبک هویت بر اساس اعتیاد به اینترنت در جوانان شهر کرمان
دکتر رضا عباسی، سمیرا اشرف گنجویی ،سهیلا معین الدینی
مقدمه
امروزه، انقلابی شگرف در فنون ارتباطی و اطلاعاتی بودجودآمده است. شکل گذری یک نظام ارتباطی جدید مبتنی بر زبان همگانی دیجیتالی،بنیاد مادی جامعه را چنان دگرگون کرده که هیچ گونه انزواگزینی و کناره گیری را بر نمی تابد و حتی دورافتاده ترین و سنتی ترین جوامع نیز از بستن مرزهای خود به روی     جریان ها و شبکه های جهانی ناتوان هستند. این مرحله ی پیشرفته گاهی «جامعه ی اطلاعات محور» و گاهی «مرحله ی عالی تجدد» و گاهی هم تجدد استحکامی نامیده می شود.(1999-49) «کاستلز» نیز معتقد است، حوزه ی فرهنگ که نظام هایی از عقاید و رفتارها را شامل می شود و ساخته ی تاریخ می باشد، با ظهور تکنولوژی جدید دستخوش دگرگونی های بنیادین می گردد و به دنبال آن ساختار مناسبات و ارتباطات انسانی نیز شکل جدیدی به خود می گیرد(کاستلز، 1384، 383).پی آمد این امر شکل گیری نوع جدیدی از تعاملات انسانی است که ضمن تمایز از الگوهای ارتباطی مرسوم در رسانه های ارتباط جمعی عملاً فرصت های نوینی را در جهت تجلی خود و هویت بوجود آورده است(گرگی، 1385، 53).
فرآیند هویت یابی در دوران مدرن تغییر شکل داده است. در گذشته، مکان نقش کلیدی در خلق هویت اجتماعی افراد داشت، چرا که افراد کمتر با دنیای خارج ارتباط داشتند و ارتباط رو در رو با اطراف ایشان در یک محیط ثابت و نیز سنت های بومی، محلی، بخش اعظم هویت آنها را شکل می داد. بدنبال مدرنیته و بسط تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت نقش مکان در شکل گیری به هویت بسیار کمرنگ شد، چرا که رسانه ها و تکنولوژی های ارتباطی قادرند فرد را از مکان خودش جدا کنند و به جهان پیوند بزنند. در نتیجه افراد با منابع هویت یابی بی شماری روبرو هستند و هویت یابی شکل غیرمحلی و جهانی پیدا می کند.
به نظر می رسدکه در کنار ظهور تکنولوژی و رسانه های جدید تغییرات دیگری مانند طولانی شدن دوره جوانی و نوجوانی، فردی شدن، اهمیت یافتن سبک زندگی برای جوانان، از هم پاشیدگی شبکه های سنتی و نوسازی شهری از جمله زمینه های اصلی هستند که شرایط جدیدی را پیش روی جوانان قرار داده اند. این تحولات تکنولوژیکی علاوه بر ذوق، سلیقه و نیاز ارتباطی آنها، گذراندن اوقات فراغت آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده است. دو فرآیند «رسانه ای شدن» و «خانگی شدن» توصیف کننده ی گذراندن بخش عمده ای از فراغت جوانان در جوامع مدرن است. جوانان فراغت خود را بیش از پیش در خلوت سپری می کنند و برای سرگرم شدن به طور فزاینده ای به رسانه های جدید متکی هستند.(ذکایی، 1383، 2)
بیان مسئله
بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی بر این باورند که ترکیب و همگرایی فناوری های ارتباطی و تجدید ساختار نظام سرمایه داری در دهه های اخیر ما را وارد عصر تازه ای کرده است. «دانیل بل» آن را «جامعه فراصنعتی»، «امانوئل کاستلز» جامعه شبکه ای و بعضی آن را «جامعه اطلاعاتی» نامیده اند، جامعه ی اطلاعاتی را جامعه ای می دانند که در آن دسترسی به اطلاعات، افزایش یافته ها و اطلاعات اهمیت زیادی در زندگی روزمره پیدا کرده و سبب تغییراتی در ساختارهای شغلی شده است. به سبب گسترش دامنه ی تاثیر رسانه های جمعی، به ویژه ماهواره و اینترنت و سایر فناوری های اطلاع رسانی، جامعه ی اطلاعاتی امروزه بُعدی جهانی پیدا کرد و منحصر به کشور خاصی نمی شود.
توسعه فناوری های دیجیتالی و فشردگی زمان و مکان از ویژگی های این عصر است. در این فرآیند ابتدا    رایانه ها به جامعه راه می یابند و سپس رایانه های شخصی به منازل و حوزه های خصوصی افراد و خانواده ها وارد می شوند و بزرگ را اطلاعات را از وسط منازل عبور می دهند. وصل شدن رایانه ها به خطوط تلفن و دسترسی آسان و نسبتاً کم هزینه به اینترنت، افراد را به اطلاعات انبوه و جهانی متصل ساخته و این همه،        جنبه های مختلف زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از جنبه های مهمی که از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی جامعه ی اطلاعاتی تاثیر می پذیرد، هویت است. به همین دلیل است که ظهور جامعه ی اطلاعاتی و اثرات آن بسیار مورد توجه جامعه شناسان و سایر صاحب نظران قرار گرفته است.
نتیجه گیری
در گذشته هویت افراد و روابطشان با دیگران وابسته به فضای مادی بود که در آن زندگی می کردند، مکان عنصری تعیین کننده بود. اما در حال حاضر به واسطه گسترش تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، محدودیتهای زمان و مکان از بین رفته و فرد دیگر به مکان محلی و بومی خود وابسته نیست. بلکه می تواند مرزهای جغرافیایی را طی کند و با جهان بزرگتری در ارتباط باشد. بنابراین تکنولوژی های جدید بر زندگی جوانان بی تأثیر نبوده است. تنوع طلبی و نوجویی از ویژگی های نسل جوان است که جوانان را به مصرف کننده ی عمده این تکنولوژی و محصولات مختلف آن تبدیل می کند. در سال های اخیر شاهد تغیر شکل گذران اوقات فراغت جوانان بوده ایم. در این بین چت بین جوانان از محبوبیت زیادی برخوردار است. این دو قابلیت تغییرات هویتی مانند، هویت مجازی، هویت کاذب و هویت آنی روی جوانان دارد در عین حال         می تواند موجب تسهیل ارتباط با همسالان به ویژه جنس مخالف شود و نقش مهمی در هویت، نگرش ها و ارزش های جوانان داشته باشد. به دلیل آنکه هویت افراد در چت روم ها پنهان است، روابط ایجاد شده، موجب سوء تفاهم و در نتیجه ضربه عاطفی می شود. ممکن است این روابط به دنیای واقعی کشیده شود و آثار زیانباری در بر داشته باشد.
در واقع سیاست گذاران باید درجه نخست، نیازهای جوانان را به خوبی شناسایی کنند و در درجه دوم این فضا را به درستی مدیریت کنند و به سمت تولید محتوی مناسب و سالم در قالب های جذابیت و متناسب با ذائقه جوانان بروند.
منابع:
1.ذکایی، س، جوانان و فراغت مجازی، فصلنامه مطالعات جوانان، شماره ی 6، (1383).
2.کاستلز، م واینس، م ریا، گفتگوهایی با امانوئل کاستلز، ترجمه ی حسن چادوشیان، نشرنی تهران(1384).
3.کاستلز، مانوئل، جامعه شبکه ای و عصر اطلاعات، جلد دوم قدرت هویت، ترجمه محسن چارشیان، انتشارات طرح نو، تهران، (1380).
4.گرگی، ع، اینترنت و هویت، فصلنامه مطالعات ملی 25، سال هفتم، شماره 1، (1385).