عوامل اجتماعی موثر بر برقراری ارتباط با جنس مخالف پیش از ازدواج از نظر دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی 89- 1388
سولماز شکوهی مقدم
محمود زیوری رحمان
عباس رحمتی
مسعود باقری
مقدمه:
انسان موجودي است اجتماعي و برقراري ارتباط با ديگران از بخش هاي اساسي زندگي اوست. مطالعات بيانگر آن است كه مردم به طور متوسط 70% از اوقات خود را صرف ارتباط با ديگران مي کنند و قسمت اعظم رفتار آنها تحت عنوان رفتار ارتباطي ناميده مي شود (عمران نسب، 1380).
يكي از انواع اين ارتباطات، ارتباط با جنس مخالف است كه از اهميت زيادي برخوردار است؛ زيرا فرد هر اندازه كه رشد يافته و بالنده باشد به حضور سازنده ي فردي از جنس مخالف در زندگي خود نيازمند است تا به رشد و تعالي دست يابد. شناخت و ارتباط با جنس مخالف امري است كه در طول دوران زندگي هر فرد صورت مي گيرد، اما انجام اين امر در دوره نوجواني و جواني از تاثيرگذاري و اهميت بيشتري برخوردار است (كاوه،1388).
روابط پسران ودختران قبل از ازدواج همواره موضوعي مهم و در عين حال پوشيده از ابهام و همراه با شك و ترديد و اضطراب بوده است، از يک طرف فشارها و تنش هاي غريزي باعث مي شود كه نوجوانان وجوانان خود به خود به سمت جنس مخالف گرايش پيدا كنند و از طرف ديگر ملاحظات اجتماعي، فرهنگي، اخلاقي به عنوان موانعي سد راه آنان عمل كرده اند
افزايش و شيوع روابط پنهاني بين نوجوانان و جوانان، به ويژه دانشجويان به عنوان آينده سازان اين مملكت، باعث نگراني مسئولين و محققين و والدين شده است؛ زيرا دانشگاه و به طور خاص كلاس هاي آن، مكان هاي تثبيت شده اي براي ايجاد تماس بين دختران و پسران مي باشد، اين محيط فرصت هاي تماس بين دو جنس را افزايش مي دهد، با افزايش فرصتهاي تماس، احتمال ايجاد دوستي ها و ارتباطات بين دو جنس افزايش مي يابد (موحد و همكاران، 1388). اگر چه در سال هاي اخير و به دنبال بروز مشكلات در روابط دانشجويان دختر و پسر، اقداماتي چون جداسازي فضاهاي مطالعه، رستوران و حتي كلاس هاي درسي دختران و پسران از سوي مسئولان صورت گرفت؛ اما اين تصميمات نيز تأثير چنداني در منطقي و اصولي كردن روابط دانشجويان دختر و پسر نداشت. گروه هايي از دانشجويان روابط سالم و اسلامي را مي پسندند، گروه هايي نيز وجود دارند كه در روابط خود مسايل جنسي را هم معقول دانسته و حتي به زندگي در كنار هم عقيده دارند (احمدي، 1386).
به طوريکه نتايج در تحقيقات گلزاري (1384) که بر روي 1815 دانش آموز دختر و پسر و 1300 دانشجوي دختر ساکن خوابگاه انجام شد، حاکي از آن است که، 30 تا 70 درصد پاسخ گويان با جنس مخالف ارتباط صميمانه داشته اند و 50 درصد دختران دبيرستاني اولين قرار عاشقانه و رابطه خود را با جنس مخالف در سن 14 سالگي يا پايين تر از آن داشته اند. همچنین يافته هاي پژوهش احمدي و همکارانش (1387) که به مقايسه آسيب پذيري فرهنگي و اجتماعي دختران و پسران پرداخته اند، نشان مي دهند که ارتباط با جنس مخالف در پسران بيشتر از دختران است؛ زيرا پسران در جامعه از آزادي بيشتري برخوردارند. نحوه گذراندن اوقات فراغت آسيب زا، گرايش به اعتياد، ارتباط با دوستان ناباب، گرايش به استفاده از ماهواره و رسانه هاي خارجي و لذت طلبي و ماديگرايي در پسران بيشتر از دختران است
احمدي (1380) عوامل متعددي را در بروز رفتارهاي نادرست و ارتباطات دختر و پسر موثر مي داند كه به طور كلي اين عوامل را به 3 دسته تقسيم كرده است:
1- جوانان و افكار غير واقعي آنها
2- بستر اجتماعي و شيوه هاي برخورد جامعه با جوانان و نوجوانان
3- مسائل خانوادگي و نحوه برخورد والدين با جوانان
از آنجا كه شناخت مسائل و مشكلات دانشجويان در مورد ارتباط با جنس مخالف، اولين و مهمترين گام براي كمك به حل اين مشكل است، بنابراين جمع آوري اطلاعات و تجزيه و تحليل عوامل موثر بر اين روابط اقدامي اساسي به شمار مي رود، زيرا شناخت اين عوامل سبب مي شود كه، والدين وسياست گذاران دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي براي ارتقاي كيفي پرورش و رشد استعدادها و قابليت هاي اين آينده سازان جامعه با ديد آگاهانه و با درك و شناخت صحيح تري از نياز هاي دانشجويان برنامه ريزي كنند. بنابراین هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوالات است که چه عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف در میان دانشجویان تاثیر دارند؟ آيا تاثير عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف با توجه به جنسیت، رشته تحصيلي و مقطع تحصیلی دانشجويان متفاوت است؟
روش:
تحقیق به روش توصیفی از نوع علی- مقایسه ای انجام گرفته است. جامعه آماري پژوهش، دانشجويان دختر و پسر مشغول به تحصيل در مقاطع کارداني، کارشناسي،کارشناسي ارشد و دکترا در دانشگاه شهيد باهنرکرمان برابر با 18658 نفر در سال تحصيلي 89-1388 مي باشد. حجم نمونه با توجه به روش و سوالهای تحقیق و با استفاده از فرمول کوکران برابر با 384 نفر می باشد. روش نمونه گيري مورد استفاده در پژوهش روش تصادفي- طبقه اي است؛ حجم نمونه گيري براي تمامي دانشکده هاي دانشگاه شهيد باهنر براساس جنسيت، رشته تحصيلي و متناسب با حجم جامعه تعيين شد. برای سنجش عوامل اجتماعی موثر بر برقراری ارتباط با جنس مخالف از یک پرسشنامه محقق ساخته 13 سوالی استفاده شد. پايايي کل پرسشنامه را با روش آلفاي کرونباخ83 % و روايي آن را به روش سيگماي شمارشي، 80% به دست آمد.
یافته ها:
نتایج جدول شماره 1 نشان می دهد که از تعداد 384 نفر نمونه مورد بررسی 138 نفر با جنس مخالف ارتباط داشته اند و 246 نفر با جنس مخالف ارتباط نداشته اند. برای مقایسه میانگین نمره عوامل اجتماعي در دانشجویانی که با جنس مخالف ارتباط دارند و دانشجویانی که با جنس مخالف ارتباط ندارند، از آزمون T استفاده شده است. آماره T مقایسه عوامل اجتماعي 7/8- می باشد، که در سطح معنی داری 01/0p= معنی دار است و این نشان دهنده آن است که عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف تاثیر معنی دار، دارند.
جدول شماره 1: آماره های آزمون T برای مقایسه میانگین نمره عوامل اجتماعي در دانشجویانی که با جنس مخالف ارتباط دارند و دانشجویانی که با جنس مخالف ارتباط ندارند.
معنی داری درجه آزادی T انحراف معیار S میانگین
M تعداد
N وضعیت ارتباط
000/0 382 7/8- 343/9 5/42 138 ارتباط دارند عوامل اجتماعی
برای بررسی اینکه چه عوامل اجتماعی در برقراری ارتباط با جنس مخالف تاثیر دارند، از رگرسیون خطی چند گانه استفاده شده است که مقادیر β و T برای تک تک عوامل در جدول شماره 2 آمده است. با توجه به p– مقدارهای (معنی داری) محاسبه شده، در سطح معنی داری 05/0 مولفه های تهاجم فرهنگي با معنی داری 000/. و رسانه ها با معنی داری 003/. بیشترین سهم را در قدرت تبیین متغیر وابسته (ارتباط با جنس مخالف)، دارا هستند. همگي متغيرهاي وارد شده در مدل، توانستند 9/16 درصد از واريانس را تبيين کنند (R2adj)؛ اما با توجه به مقادير کوچک R2به ويژه R2adj (تعديل شده R2)، اين رابطه ضعيف مي باشد
جدول شماره 2 : ضرایب رگرسیون 4 عامل اجتماعی بر ارتباط با جنس مخالف
R2adj R2 R P T خطا β مولفه ها
169/0 178/0 422/0 000/0 299/4 010/0 041/0 تهاجم فرهنگي عوامل اجتماعی
برای بررسی تاثير عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف با توجه به جنسیت دانشجويان از آماره های توصیفی و آزمون T استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون T حاکی از آن است که آماره این آزمون برابر با 475/3 است و این آماره در سطح 05/0 p= معنی دار می باشد و می توان گفت تاثير عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف با توجه به جنسیت دانشجويان یکسان نیست و تفاوت معنی دار وجود دارد. مقايسه ميانگين ها نشان مي دهد که ميانگين نمرات عوامل اجتماعي دانشجويان دختر، بالاتر از پسران است.
جدول 3 : آماره هاي آزمون T براي مقايسه ميانگين نمرات عوامل اجتماعي دانشجويان دختر و پسر
معني داري درجه آزادي آماره T مرد زن جنسيت
انحراف معيار ميانگين تعداد انحراف معيار ميانگين تعداد
001/0 382 475/3 459/9 767/45 172 079/9 066/49 212 عوامل اجتماعي
همچنین برای بررسی تاثير عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف با توجه به رشته تحصيلي و مقطع تحصیلی دانشجويان از آزمون Anova استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون حاکی از آن است که آماره این آزمون برای رشته تحصيلي برابر با 988/0 و در سطح 05/0 p=معنی دار نمی باشد و برای مقطع تحصیلی برابر با 103/4 است و این آماره در سطح 05/0 p=معنی دار می باشد و می توان گفت تاثير عوامل اجتماعي بر برقراری ارتباط با جنس مخالف با توجه به مقطع تحصیلی دانشجويان یکسان نیست و تفاوت معنی دار وجود دارد اما با توجه به رشته تحصیلی تفاوت معنی داری وجود ندارد.
جدول 4: آماره هاي آزمون Anovaبراي مقايسه ميانگين نمرات عوامل اجتماعي دانشجويان در رده هاي مختلف رشته تحصيلي و مقطع تحصیلی
عوامل اجتماعي F آماره درجه آزادی معني داري
تعداد ميانگين انحراف معيار
رشته تحصيلي فني و مهندسي 192 062/47 613/9 988/0 383 373/0
علوم پايه 73 356/47 638/8
علوم انساني 119 579/48 445/9
مقطع تحصيلي فوق ديپلم 6 333/41 840/7 103/4 383 007/0
ليسانس 336 190/48 280/9
فوق ليسانس 37 243/43 187/9
دکترا 5 800/46 871/10
بحث و نتیجه گیری
احساسات، انديشه و رفتار نسبت به جنس مخالف، پرهيجان ترين، پرجذبه ترين و ماجراجوآفرين ترين ويژگي زندگي انسان است كه ذهن او را از اواسط نوجواني تا پايان جواني و بزرگسالي به خود مشغول مي دارد. صرف نظر از آداب و رسوم و قوانين اجتماعي _ فرهنگي در يك جامعه معين و جدا از پوشيده نگه داشتن و تابو قلمداد شدن اين سر بزرگ زندگي در جامعه ما، مسأله شكل گيري هويت جنسي، خيال پردازي نسبت به جنس مخالف، ارتباط گيري با جنس مخالف، ماجراها و لذت ها و سرخوشي ها و مصيبت هاي عشق و عاشقي، خواستگاري و نامزدي، ازدواج و جدايي، ازدواج مجدد و … بخش مهم و بسيار مؤثري در دنياي واقعي و خير و شر زندگي جوانان است. اين احساسات و انديشه ها و رفتارها بر چگونگي رشد هويت جنسي و نگرش نسبت به جنس مخالف و همسر گزيني و همسر داري تأثير غير قابل انكاري مي گذارد. بنابراین شناخت علمی عوامل موثر در برقراری ارتباط با جنس مخالف ضروری به نظر می رسد، بر این اساس در این پژوهش محقق عوامل اجتماعی را که بر برقراری ارتباط با جنس مخالف موثرند، مورد مطالعه قرار داده است.
نتایج نشان داد که عوامل اجتماعی در برقراری ارتباط با جنس مخالف تاثیر دارند. نتایج حاصل از رگرسیون حاکی از آن است که مولفه های، رسانه ها و تهاجم فرهنگي به ترتیب بیشترین تاثیر معنی دار را در برقراری ارتباط با جنس مخالف دارند؛ ولی مولفه های راهنمایی علمی و همکاریهای درسی و گروه همسالان و دوستان تاثیر معنی داری ندارند.
این نتایج با یافته های تحقیقات مویدی (1379) و احمدی (1387) که رابطه بین تهاجم فرهنگی و رسانه ها را با ارتباط با جنس مخالف تایید کرده اند، مطابقت دارد. در این پژوهش ها نتایج حاکی از آن است که افرادی که از ماهواره، اینترنت، تلفن همراه و فیلم های مبتذل و … بیشتر استفاده می کنند، ارتباط با جنس مخالف در آنها بیشتر است.با توجه به نتایج پژوهش، رسانه ها و تهاجم فرهنگي در برقراری ارتباط با جنس مخالف تاثیر قابل ملاحظه ای دارند که برنامه ریزی درست و منطقی در این حیطه را توسط مسئولین ضروری می نماید، بنابراین همه مسئولین و خانواده ها باید در کمک به نوجوانان و جوانان در جهت مبارزه با تهاجم فرهنگي و شناخت هويت اجتماعي و فرهنگي خويش و برقراري ارتباط معقول و مناسب با آن، غني سازي اوقات فراغت نوجوانان و جوانان تلاش کنند و با برنامه ريزي براي تشکيل اردوها، مسافرت هاي دسته جمعي، گردش هاي علمي و ديگر فعاليت هاي اجتماعي، امکانات لازم براي تفريح و سرگرمي و رشد و پرورش مهارت هاي اجتماعي آنان را فراهم آورند.
تاثیر عوامل اجتماعی بر ارتباط با جنس مخالف در پسران بیشتر از دختران است. با توجه به این که در بررسی فرضیه اصلی معلوم شد که رسانه ها و تهاجم فرهنگی بیشترین تاثیر را در ارتباط با جنس مخالف دارد و پسران بیشتر از دختران تحت تاثیر رسانه ها و اهداف تهاجم فرهنگی قرار می گیرد؛ بنابراین باید در غنی تر کردن اوقات فراغت پسران و آگاهی آنان از اهداف تهاجم فرهنگی دشمنان توسط مسولین تدابیر درستی اندیشیده شود تا این قشر آینده ساز مملکت از آسیب های احتمالی محفوظ بمانند.
نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل اجتماعی به یک میزان در ارتباط دانشجویان رشته های فنی و مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی، با جنس مخالف موثرند و رشته تحصیلی به عنوان یک متغیر مداخله گر تاثیر معنی داری بر اثر عوامل اجتماعی بر ارتباط با جنس مخالف ندارد.
همچنین بررسی نتایج نشان می دهد که تاثیر عوامل اجتماعی بر ارتباط با جنس مخالف بر حسب مقطع تحصیلی دانشجویان متفاوت می باشد یعنی مقطع تحصیلی می تواند به عنوان متغیر مداخله گر بر تاثیر عوامل اجتماعی بر ارتباط با جنس مخالف عمل کند و با توجه به میانگین نمرات بدست آمده این تاثیر در بین دانشجویان فوق دیپلم و فوق لیسانس بیشتر از مقاطع لیسانس و دکترا می باشد و این امر شاید به این دلیل باشد که در مقطع فوق دیپلم اکثر دانشجویان در سن گذر از نوجوانی به جوانی می باشند و کنجکاوی بیشتری برای ارتباط با جنس مخالف و شناخت او دارند. چون در مقطع فوق لیسانس دانشجویان بیشتر برای ازدواج تصمیم می گیرند پس تمایل بیشتری برای شناخت جنس مخالف و ارتباط با او دارند.
منابع و مأخذ
احمدی، خدابخش و همکاران. (1387). مقایسه آسیب پذیری فرهنگی و اجتماعی دختران و پسران. مجله علوم رفتاری،3، 223-221.
احمدی، علی اصغر.(1386). پژوهش آسیب شناسی دوران بلوغ و ارتباط دختران و پسران دانش آموز و راهکارهای آگاهی بخش صحیح ارتباطات. پژوهش دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. [برگرفته از سايت: culture.org www.iran ]
————-. (1380). تحلیلی تربیتی بر روابط دختر و پسر در ایران. تهران: انجمن اولیا و
مربیان.
عمران نسب، ع. (1380). بررسی ارتباط بین اعتقادات دینی و سلامت روان در دانشجویان کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران. خلاصه مقالات همایش تحقیقات علوم پزشکی در اسلام. تهران
کاوه، سعید.(1388). شناخت و ارتباط سازنده دختران و پسران. تهران: سخن.
گلزاری، محمود. (1384). آموزش و مشاوره با نوجوانان در زمینه ارتباط با جنس مخالف. فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی،1.
————. (1383). دوستي و ارتباط پايدار با جنس مخالف در نوجوانان و رابطه آن با ويژگي هاي خانوادگي. پژوهشكده خانواده، دانشگاه شهيد بهشتي.
موحد، مجید و عباسی شوازی، محمد تقی و هاشمی نیا، زهرا. (1388). ناهمگونی جنسیتی، نگرش افراد و ارتباط دختران و پسران در دانشگاه. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 44،40-39.
مویدی،م. (1379). بررسی راههای پیشگیری از مشکلات جنسی در میان دانش آموزان مقاطع راهنمایی و متوسطه استان گیلان. پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبایی.
128/8 443/50 246 ارتباط ندارند 003/0 993/2 088/0 023/0 رسانه ها 169/0 378/1 011/0 015/0 گروه همسالان و دوستان 568/0 571/0 009/0 005/0 فعالیتها و همکاریهای درسی