بررسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی استفاده نامناسب از تلفن همراه و راهکارهای بهره گیری مناسب از آن در جوانان
دکتر رضا عباسی، سمیرا اشرف گنجویی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی استفاده نامناسب از تلفن همراه و راهکارهای بهره گیری مناسب از آن در جوانان انجام پذیرفت. در واقع تلفن همراه از پدیده‌های نو ظهور عصر الکترونیک و دنیای الکترونیک است که در دهه اخیر به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی، جایگاه ویژه ای در میان مردم به ویژه جوانان پیدا کرده است؛ در واقع موبایل به عنوان ابزار نوین اطلاع رسانی علاوه بر داشتن کاربردهای گسترده در حوزه های گوناگون اطلاع رسانی، ارتباط دهی، تداوم بخشی، مفرح سازی و… دچار کژکارکردهایی نیز شده است. تلفن همراه موجب کاهش حضور عوامل انسانی در تعاملات روزانه، القاء پذیرش زبان واحد در بطن برنامه ها ، غلبه بازار آزاد و فرهنگ سود آوری، تحمیل شکل نوینی از امپریالسم فرهنگی و گسترش مصرف گرایی نیز شده است. به منظور بهره گیری مناسب از تلفن همراه، لازم است اقتصاد، جامعه و فرهنگ بر پایه ارزشها، نهادها و مناسبات اجتماعی خود پیامدهای پیچیده شکاف میان انتقال و توسعه فناوری و توسعه نیافتگی فرهنگی و اجتماعی را ارزیابی و با افزایش بودجه فرهنگی کشور راههای مؤثر مواجهه با آن را در فرآیند بازسازی فرهنگ مبتنی بر تجربه و مدیریت تحول معیارهای فرهنگی خود جستجو و معرفی کنند. مسأله اساسی استفاده از تلفن همراه را تنها محدودیت فنی دسترسی به فناوری تلفن همراه نیست، مشکلات فرهنگی بهره گیری اثربخش از موبایل جدی تر است. براین اساس یکی از راههای اصلی فرهنگ سازی و اطلاع رسانی از طریق اپراتورها و سازمان تنظیم مقررات است که کمک شایانی در کاهش معضلات تلفن همراه در جامعه می کند.
مقدمه
امروزه موبایل به یکی از ابزارهای مهم و لاینفک زندگی انسان ها تبدیل شده و با ورود آن تحول عظیمی در عرصه ارتباطات رخ داده است و تقریبا تمامی مردم دنیا در هر سن و از هر نژاد و کشوری با آن آشنا بوده و از آن استفاده می کنند (حدود 4 میلیارد نفر در کل جهان بر اساس آمار سال 2011). اما موبایل هم مانند هریک از ابزار نوظهور دیگر اما و اگرهای زیادی پیرامون خود دارد که استفاده از آن را مورد تأمل قرار می دهد و یکی از این اما و اگرها استفاده از موبایل در مدارس می باشد که با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع ضمن اذعان به مفید بودن استفاده از این ابزار در صورت استفاده مطلوب و رعایت نکات ایمنی و فرهنگ سازی استفاده صحیح از آن ، لازم به نظر می رسد نظر والدین و جوانان محترم به نکاتی چند در مورد آسیب های این ابزار جلب شود(کاستلز،1380).
آسیب های استفاده از تلفن های همراه برای جوانان
گوشی های همراه با تمامی کاربردهای مفید و ارتباطی و آموزشی به عنوان ابزاری که قادر به ایجاد خطرات بزرگی برای نسل بشر است شناخته شده است . براساس تحقیقات انجام گرفته تلفن های همراه دارای آسیب های فراوان جسمانی و روانی می باشد تا جایی که به عنوان خطرناکترین اختراع بشر پس از بمب هسته ای معرفی شده و در صورت استفاده نامناسب می تواند زیان های جبران ناپذیری بر جای گذارد که مختصرا به برخی از این آسیب ها اشاره می شود(احمدی،1390) .
الف – آسیب های جسمی
– تأثیر نامطلوب امواج مغناطیسی بر جوانان و اطرافیان آنها مانند :
٭ آسیب به اندامهای داخلی بدن مانند آپاندیسیت و ……
٭٭ ایجاد اختلالات خونی مانند تالاسمی ، داسی شکل شدن گلبول قرمزخون و لیز گلبولی ، کم خونی و بروز بیماری های گوارشی.
٭٭٭افزایش احتمال خطر ابتلاء به سرطان مغز ، آلزایمر ، پارکینسون ، تنگی مویرگها و سکته ی مغزی.
– انتقال و انتشار بیماری ها و میکروبها در محیط از طریق صفحه گوشی همراه و دکمه های آن به دلیل رد و بدل شدن آن بین افراد تا حدی که برخی استفادهاز آن را خطرناک تر از دست زدن به محل های آلوده مانند دستشویی می دانند.
– بروز اختلالات و بیماریهای شنوایی و بینایی.
ب – آسیب های روانی – اجتماعی.
– کاهش توانایی تعاملات اجتماعی در ارتباط رو درو با افراد جامعه به ویژه خانواده و عدم یادگیری این مهارت ها و در نتیجه کاهش قدرت سازگاری با دیگران و بروز تنهایی و درون گرایی.
– تحریک پذیری عصبی ، اضطراب و اختلالات روانی.
– ایجاد زمینه افزایش اختلاف و نزاع در بین جوانان .
– خستگی وبی حالی مزمن ، کم اشتهایی و بروز اختلال کم خوابی.
– استفاده از تلفن همرا ه برای انجام امور غیر اخلاقی مانند تقلب در امتحانات و فیلمبرداری یا عکاسی از عابرین و در نتیجه کاهش احساس امنیت روانی دراین افراد.
– نشان دادن عکس ها ، فیلم ها و پیامک های نامناسب توسط برخی جوانان به دوستان(عاملی،1385).
نتیجه گیری
موبایل به دلیل همراهی همیشگی و دسترس پذیری این امکان را برای افراد فراهم می کندکه در هر زمان و هر مکانی، امکان برقراری ارتباط با دیگری را داشته باشند. به عبارت دیگر می توان گفت به وسیله پیام کوتاه، فرد همواره آنلاین و قادر به پاسخگویی است. بنابراین با رواج استفاده از موبایل در بین جوانان و محبوبیت سرویس پیام کوتاه ، تأثیر زیادی بر جوانان داشته است.
لورنت معتقد است که موبایل، در درون خانه که فضایی عمومی است، یک خلوت و تنهایی جدیدی به وجود آورده است. در نتیجه در آن کمتر کسی راه دارد. ایجاد این فضای شخصی و خصوصی در جمع، نقش مهمی در هویت فردی جوانان ایفا می کند. برای مثال به آنها اجازه می دهد تا بدون آگاهی دیگران پیامی را رد و بدل کنند یا قرار ملاقاتی تنظیم کنند. محبوبیت پیام کوتاه در بین جوانان باعث تغییرات هویتی روی آنان می شود. در واقع لازم است که جایگزین مناسبی به جای موبایل در جوانان ایجاد شود.
پیشنهادها
1- به نظر می رسد ضعف مهارت های اجتماعی در برقراری ارتباط از سوی خانواده و نهادهای آموزشی، محدودیت های اجتماعی در گفت و گوهای حضوری، انزوا طلبی و نیازهای جنسی، باعث شده تا جوانان زمان بیشتری را به ارسال پیام و استفاده از موبایل بپردازند.
2- جامعه شناسان عقیده دارند، به جای اقدامات قهری باید برنامه ای برای ارتقاء فرهنگی داشت. آموزش لازم به جوانان از طریق رسانه ها، خانواده و نهادهای آموزشی، نقش سازنده ای در افزایش مهارت جوانان و کاهش آسیب های ناشی از این فن آوری ارتباطی در بر خواهد داشت.
3- دانشگاه ها جهت آگاهی دانشجویان از دنیای پیرامون خود با تشکیل انجمن های دانشجویی بین دانشگاه ها موجبات رشد مهارت های اجتماعی آنها را فراهم نمایند.
منابع
احمدی، رضا(1390). بررسی امواج مغناطیسی بر جوانان، پایان نامه کارشناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه شاهد.
ساجدی، محمد(1389). بررسی رابطه سبک های فرزند پروری با اعتیاد به اینترنت و موبایل، پایان نامه کارشناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه شاهد.
ریتزر، جورج(1377). نظریه های جامعه شناسی در دنیای معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی.
کاستلز، مانوئل(1380)، جامعه شناسی و عصر اطلاعات، جلد دوم قدرت هویت، ترجمه محسن چارشیان، انتشارات طرح نو، تهران .
عاملی، سعید(1385). فردگرایی جدید و تلفن همراه تکنولوژی فردگرایی و هویت، مجله اینترنتی رسانه جهانی، .http://dcsfs.ut.ac.ir/gmj